Spis treści
Jak wygląda czyż zwyczajny?
Czyż zwyczajny (Spinus spinus) to niewielki ptak. Jest mniejszy od wróbla, a długość jego ciała to 11,5-12,5 cm (waży 13-15 g). Najczęściej bywa nazywany czyżykiem i to zdrobnienie zdecydowanie pasuje do jego postury. Ale jeśli się weźmie pod uwagę dość wojowniczy charakter, lepiej pamiętać, że oficjalna nazwa to czyż.
W ubarwieniu czyży wyróżnia się kolor złotożółty, który szczególnie ładnie prezentuje się na tle śniegu. Samce czyża w tym kolorze mają szyje i piersi oraz nasady ogona, żółte pasy są też na skrzydłach. Grzbiet i policzki są szarozielone, natomiast brzuch jasny. Głowę zdobi czarna czapeczka, a pasy w tym kolorze widoczne są też na skrzydłach i końcu ogona. Samice czyża mają podobne kolory, ale z przewagą koloru szarozielonego, a barwy są rozmyte. Stanowią one tło dla ciemnego kreskowania widocznego na całym ciele.
Gdzie zimuje czyżyk?
Polskie czyże mogą odlatywać na zimę, jednak sporo ptaków nie decyduje się na to i zostaje. Właśnie zimą najłatwiej wypatrzeć te ptaki, po polską populację zasilają czyże z północy, które tę porę roku spędzają właśnie u nas. Przy czym nie musimy się wysilać, by wypatrzyć pojedynczego małego ptaszka. Poza okresem lęgowym czyże są towarzyskie i tworzą stada. Razem przebywają i wędrują w poszukiwaniu pokarmu. Razem też odwiedzają karmniki i raczej trudno je przegapić, tym bardziej że pewnie bez jakiejś ptasiej awantury się nie obejdzie (podobnie zachowują się dzwońce, które przypominają czyże z wyglądu, ale są od nich większe).
Co jedzą czyże i czym je karmić?
Czyże należą do łuszczaków, czyli ptaków, które żywią się głównie nasionami. Szczególnie gustują w olchowych i brzozowych, ale nie pogardzą też nasionami wszelkich innych roślin, od drzew iglastych po różne chwasty. Zjadają też drobne owoce, jak irgi itp. W poszukiwaniu pożywienia mogą zawisać w akrobatycznych pozach na nawet najcieńszych gałązkach. Trochę inny pokarm dostają jedynie pisklęta, bo w ich menu dominują owady, pajęczaki itp., uzupełniane przez świeże nasionka.
Czym nakarmić czyże w karmniku? Dla tych ptaszków wysypmy słonecznik, siemię lniane, nasiona konopii, czy mieszankę drobnych ziaren.
Jak śpiewa czyż?
Czyż to ptak śpiewający (i dość „rozgadany”), a jego śpiew bywa porównywany do kanarka i szczygła. Te ptaki również trzymano w klatkach, by śpiewem umilały czas (obecnie nie wolno łapać dzikich ptaków).
Gdzie gniazdują i żyją czyże? Niewidzialne gniazda na szczęście
O ile zimą czyże można spotkać w całej Polsce, to w sezonie lęgowym ich zasięg jest bardziej ograniczony. W tym okresie mieszkają przede wszystkim w południowej oraz północno-wschodniej Polsce. Najchętniej zamieszkują lasy, ale można je też spotkać w ogrodach i parkach.
Gniazda najchętniej zakładają na świerkach, a mają one dość misterną konstrukcję, wykonaną z traw, korzonków i mchów. Przy budowie, podobnie jak np. raniuszki, wykorzystują pajęczyny i oprzędy owadów. Gniazda czyży są umieszczone wysoko, a do tego niewielkie i zamaskowane. Ich wypatrzenie graniczy z cudem, a w niektórych krajach wierzono, że zobaczenie go, przynosi szczęście. Jak podaje dr A. Kruszewicz, dawniej uważano, że czyżyki wkładają do gniazd czarodziejskie kamyki, które zapewniają im niewidzialność (według niektórych były to złote kulki).
Wierny jak czyż. Jak żyją te ptaki?
W okresie lęgowym czyże tworzą pary i – jak czytamy w portalu ekologia.pl – nie stwierdzono przypadków zdrad. To inaczej niż np. u dzwońców, które tworzą dość skomplikowane układy. Ptaki mają jeden lub dwa lęgi w roku.
Od złożenia jaj do wyklucia piskląt musi minąć około 10-12 dni, w tym czasie samica na krok nie rusza się z gniazda, a troskliwy ojciec co chwilę przynosi jej jakiegoś smacznego owada. (…)
Pisklęta są również karmione przez ojca, a matka zajmuje się dogrzewaniem. Czyże to typowe gniazdowniki, czyli wykluwają się łyse, ślepe i bez żadnego upierzenia. Pierwsze kilka dni matka musi je solidnie dogrzewać. Kiedy już otworzą oczy i z ich skóry zacznie wyrastać niewielki puszek, wówczas schodzi z gniazda i pomaga samcowi je karmić. – opisuje ekologia.pl.
Młode opuszczają gniazdo po około dwóch tygodniach, ale jeszcze przed kolejne dwa są dokarmiane przez rodziców.
Czy czyż jest pod ochroną?
W Polsce czyż jest ptakiem chronionym. Jak podaje portal stowarzyszenia Jestem na pTAK!, liczbę par lęgowych szacuje się na od 18-62 tysięcy.
Wybrane źródła
ekologia.pl
Jestem na pTAK!
Kruszewicz, A., Ptaki Polski od A do Ż, Warszawa 2010
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
